اقتصاد کلان؛ پاشنه آشیل صندوق‌های بازنشستگی

به گزارش صدای بورس دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران با اشاره به نقش صندوق‌های سرمایه‌گذاری در حمایت و ثبات بازار، گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ابزارهایی بودند که در سال‌های گذشته در رشد بازار بسیار کمک کرده و همچنین از لحاظ مقررات گذاری، توسعه و از نظر اندازه جزو امتیازات مثبت بازار سرمایه بودند.

در کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری در انواع مختلف آن، هم تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را افزایش دادند و هم به ماندگاری پول‌ها در شرایط رکودی بازار سرمایه کمک کردند. در این بین اما صندوق‌ها چالش‌های حاکمیتی هم دارند و باید به این چالش‌ها رسیدگی شود چرا که منجر به مشکلاتی در بازار سرمایه می‌شوند.

سعید اسلامی بیدگلی افزود: صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابزارهایی هستند که اجازه دادند، ماندگاری پول در بازار سرمایه افزایش پیدا کند و همچنین صندوق‌های سهامی برای سرمایه‌گذاری غیر مستقیم سرمایه‌گذاران در بازار که از اهداف بلند مدت سیاست‌گذاران بازار سرمایه در سال‌های اخیر است، نقش زیادی در بازار دارند و امیدواریم نه تنها با توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری بلکه با توسعه ریزساختارها به نفع مدیریت سبدهای سرمایه‌گذاری بتواند در این بخش توسعه پیدا کند بنابراین از نگاه توسعه ابزار، از نگاه ماندگاری پول و از نگاه تنوع ابزار و البته توسعه نهادهای مالی، صندوق‌ها نقش خوبی در توسعه بازار سرمایه در سال‌های گذشته داشتند.

بیشتر بخوانید: افزایش صندوق‌های ETF قدرت جذب نقدینگی را بالا می‌برد

وی در پاسخ به اینکه آیا ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و همچنین حجم بالای صندوق‌های با درآمد ثابت در آینده باعث معضل بزرگی درصندوق‌های سرمایه‌گذاری نمی‌شود، توضیح داد: معضلی که برای صندوق‌های بازنشستگی پیش آمده دو ریشه اساسی دارد، یکی موضوعات اقتصاد کلان و دومی هم مسئله مدیریت داخل صندوق‌هاست. البته امکان دارد پژوهش‌ها عوامل متعدد دیگری هم ذکر کرده باشند ولی این دو دسته عوامل بزرگ تاثیرگذار در مشکلاتی بوده که در صندوق‌های بازنشستگی رخ داده است. بر این اساس اگر موضوعات اقتصاد کلان در سال‌های آینده حل نشود و همچنان چالش‌های اقتصاد کلانی مثل چالش‌های بانک‌ها درمورد نرخ وجود داشته باشند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و دیگر ابزارها و بخش‌های مالی هم دچار پیچیدگی‌هایی خواهند شد اما به لحاظ مدیریتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در حال حاضر در بازار سرمایه فعال هستند، توسط نهادهای مختلف مالی مدیریت می‌شوند. البته سرمایه‌گذاران در انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری خود باید کیفیت مدیریت را هم مورد بررسی قرار دهند.

اسلامی‌ بیدگلی ادامه داد: یکی از موضوعاتی که در همایش "سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای مقابله با تورم" طرح شد هم مسئله حاکمیت و کیفیت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بود که موسسات رتبه بندی می‌توانند به سمتی حرکت کنند تا این کیفیت را بررسی کنند. حل مشکلات اقتصاد کلانی در محدوده مسئولیت ارکان بازار سرمایه نیست اما هشدار بسیار جدی برای همه بخش‌های اقتصادی کشور است و اگر مشکلات اقتصاد کلان توسعه پیدا کند، حتما برای همه بخش‌های اقتصادی مشکل ایجاد خواهند کرد اما مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری داخل بازار سرمایه می‌تواند با یک مدیریت خوبی پیش رود و مانع از وقوع حادثه‌ای شود که علت اصلی آن مدیریت باشد بنابراین به نظر می‌رسد پایش وضعیت کلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری از طرف نهاد سیاست گذار و آمادگی برای سیاست گذاری در شرایط مختلف اهمیت دارد و موضوعی است که باید نهادهای مستقل بازار سرمایه هم به سیاست‌گذار در این حوزه کمک کنند.

او در رابطه با رقابت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها تاکید کرد: صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ویژه صندوق‌های سرمایه‌گذاری بادرآمد ثابت که امروز ۵۰۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارند، حدود ۴۰ درصد منابع خود را در سپرده‌های بانکی گذاشتند بنابراین عملا حتی بخشی از تجهیز منابع بانکی کشور هم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری صورت گرفته است. البته به دلیل مقررات مالیاتی که ابتدای امسال وضع شد ترکیب سپرده‌های بانکی و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کمی به نفع واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری تغییر کرد.

دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری اضافه کرد: اگر سیاست‌گذار اقتصاد کلان در راستای هماهنگی بازار پول و بازار یعنی شبکه پولی و بازار سرمایه کشور سیاست‌گذاری کند، احتمالا اینها به سمت رقابت با یکدیگر نخواهند رفت بلکه به سمت همکاری در جهت توسعه می‌روند. در حال حاضر شاید حدود حجم کلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به اندازه ۱۰ درصد نقدینگی کل کشور باشد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان و البته در مقاطعی حتی به کمک شبکه بانکی هم آمدند ولی امروز این ناترازی نرخ‌ها در شبکه بانکی حتما به صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم کشیده خواهد شد و آثار آن را خواهیم دید. عملا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خود مشتریان سپرده‌های بانکی هستند و سیاست‌گذار کلی اقتصاد کشور باید در جهت هماهنگی این دو بخش حرکت کنند.

وی تصریح کرد:با وجود اینکه دولت در ماه‌های گذشته اعلام کرده که ۳۰ هزار میلیارد تومان قراردادهای ریپو را کاهش داده است ولی آثار این سیاست در افزایش نرخ‌های شبکه بانکی مشاهده می‌شود به ویژه زمانی که سپرده‌ها رقم‌های بالایی باشند، دیده می‌شود که که بانک‌ها پیشنهادات بالاتری را می‌دهند. تغییر این نرخ بهره و به خصوص تغییر کنترل نشده در جهت خلاف اهداف سیاست‌گذار حتما بازارها را با چالش بسیار جدی مواجه می‌کند. البته که باید اینجا ریز داده‌ها را بررسی کرد اما به طور کلاسیک افزایش نرخ بهره حداقل در کوتاه مدت تاثیر منفی در بازار سرمایه می‌گذارد و اینجا توسعه ابزارهای مختلفی که در بازار سرمایه وجود دارد باید کمک کند به اینکه مدیریت ریسک برای سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی در شرایط مختلف اقتصادی امکان‌پذیر باشد.

به نظر می‌رسد تغییرات ناخواسته نرخ بهره و بر خلاف سیاست‌گذار کلان نه تنها به بازار سرمایه بلکه به مجموعه بازارهای مالی کشور لطمه جدی وارد خواهد کرد.

اسلامی بیدگلی در پایان وضعیت بازار را اینگونه پیش بینی کرد: وضعیت بازار تا پایان سال به شدت بستگی به نتایج گفتگوهای برجام دارد. به نظر می‌رسد اگر گفتگوها به نتایج حداقلی هم برسد، در برخی از بخش‌های بازار فرصت‌های خوبی دیده می‌شود اما اگر برجام به نتایج درستی نرسد، برخی از ریسک‌ها در بازار خود را نشان خواهند داد همچنین بازار همچنان در درون خود فرصت‌های توسعه‌ای بسیار زیادی دارد و از نگاه سیاست‌گذار حتی بخش‌هایی از بازار توسعه نیافتند که آنها می‌توانند هم توسعه پیدا کرده، به بازار کمک کنند و هم فرصت‌هایی را در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهند مثلا ابزارهای مشتقه بخشی است که به نظر می‌رسد با سیاست‌گذاری و توجه درست می‌توان با آن فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران توسعه داد.